“อาจเป็นโรคโลหิตจาง ชนิดขาดธาตุเหล็ก”

โรคโลหิตจางที่พบบ่อยมากประเภทหนึ่ง คือ โลหิตจางชนิดขาดธาตุเหล็ก (Iron Deficiency Anemia) โรคโลหิตจางแบบนี้เกิดจากร่างกายมีธาตุเหล็กไม่เพียง พอ จึงไม่สามารถสังเคราะห์ฮีโมโกลบินได้ พบว่าเด็กที่กำลังเจริญเติบโต หญิงมีประจำเดือน และหญิงมีครรภ์ จะต้องการเหล็กปริมาณมากขึ้น สาเหตุหลักของการขาดธาตุเหล็ก คือ การเสียเลือด โดยปกติร่างกายจะสูญเสียธาตุเหล็กอยู่แล้ว วันละ 1 มิลลิกรัม ไปกับเหงื่อ ปัสสาวะ และอุจจาระ การเสียเลือดในแต่ละครั้งจะทำให้ร่างกายสูญเสียธาตุเหล็กไปมาก เนื่องจากในเลือดปริมาตร 1 มิลลิลิตร มีเหล็กอยู่ถึง 0.5 มิลลิกรัม

การสูญเสียเลือดนั้นมีหลายสาเหตุสำหรับผู้หญิง การสูญเสียไปกับประจำเดือนจะทำให้ขาดธาตุเหล็กได้ง่าย ผู้หญิงตั้งแต่วัยกลางคนขึ้นไปหากเกิดโรคโลหิตจางชนิดขาดธาตุเหล็กจำเป็นต้องเข้ารับการตรวจกับ แผนกสูตินรีเวช เพราะอาจมีสาเหตุมาจากโรคบางอย่าง เช่น เนื้องอกหรือมะเร็งในมดลูก เป็นต้น ส่วนในผู้ชายนั้นอาจมีเลือดออกในระบบทางเดินอาหาร ดังนั้น หากเป็นผู้ชายในวัยกลางคนขึ้นไป จึงอาจเกิดจากมะเร็งกระเพาะอาหารหรือมะเร็งลำไส้ใหญ่ และต้องเข้ารับการตรวจด้วยการส่องกล้องเอนโดสโคป

นอกจากนี้การขาดธาตุเหล็กยังมีสาเหตุมาจากการดูดซึมธาตุเหล็กลดลง การดูดซึมเหล็กเกิดขึ้นที่ลำไส้เล็กส่วนบนโดยเฉพาะส่วนดูโอดินัม หากทำการผ่าตัดกระเพาะอาหารแล้วตัดเอาส่วนนี้ทิ้งไป การดูดซึมธาตุเหล็กก็จะลดลงจนเกิดอาการโลหิตจางขึ้นได้ เมื่อเกิดอาการโลหิตจาง ร่างกายจะได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ ทำให้เกิดอาการใจสั่น หายใจหอบ วิงเวียน ปวดศรีษะ เหนื่อยง่าย และอาการอื่นๆ หากทิ้งไว้นานโดยไม่ได้รับการรักษา จะทำให้เล็บมีรูปร่างบิดงอเป็นรูปช้อน และเปราะแตกง่าย

เมื่อทำการตรวจจะพบลักษณะจำเพาะของโรคโลหิตจางชนิดขาดธาตุเหล็ก คือ เม็ดเลือดแดงมีขนาดเล็ก และปริมาณฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดต่ำกว่าปกติ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า โลหิตจางชนิดเซลล์มีขนาดเล็กและติดสีอ่อน (Microcytic Hypochromic Anemia) นอกจากนี้ปริมาณของเหล็กในซีรัมที่ต่ำ จะทำให้ระดับของเฟอร์ริติน (Ferritin) ที่ทำหน้าที่ในการสะสมธาตุเหล็กลดลงตามไปด้วย อาการเหล่านี้รักษาได้โดยการให้ธาตุเหล็กในรูปยาเม็ด และกำจัดสาเหตุอื่นๆของโรคด้วย

จากหนังสือ “รู้และเข้าใจ เลือด สิ่งมหัศจรรย์ในร่างกายเรา” หน้า 85-86. by Hiroshi Mohri แปลและเรียบเรียงโดย รศ ดร.ศักดา ดาดวง สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปุ่น), 2551 ISBN 978-974-443-330-5